Akupunktura jest jedną z najstarszych holistycznych metod leczenia, powstałą na podłożu starożytnej medycyny chińskiej. Holizm to całościowe spojrzenie na jednostkę ludzką. Żywy organizm nie jest tylko i wyłącznie zbiorem pojedynczych narządów, lecz stanowi integralną całość. Dlatego też działania akupunkturowe skupiają się w głównej mierze na ogólnym potraktowaniu potrzeb zdrowotnych pacjenta.


Filozoficzne założenie medycyny chińskiej

       Według klasycznej medycyny chińskiej Wszechświatem rządzą dwie przeciwstawne, wzajemnie uzupełniające się siły Yin i Yang. Zależność między nimi symbolizują procesy zachodzące w TAO. TAO - to naturalny porządek rzeczy. Jest to droga, jedność i harmonia natury. To nieustanny, niczym nieograniczony płynny ruch. Yin i Yang są nierozłączne i współzależne. W każdym Yin jest cząstka Yang i na odwrót, w każdym Yang jest cząstka Yin. Tworzą parę, jak niebo i ziemia lub jak duch i ciało. To dwa nierozerwalne bieguny tej samej sprawy jakim jest istnienie ludzkie. Mówi się, że Yin - Yang to "ciemna i słoneczna strona wzgórza".
Yang oznacza energię, tzw. Qi (Czi), dzień, słońce, niebo, aspekt męski, to co materialne i niewidoczne, to są nasze myśli, uczucia i wszystko co duchowe.
Yin  oznacza substancję, ciemność, noc, księżyc, ziemię, aspekt żeński, to co materialne i widoczne, to nasze płyny ustrojowe, krew, kości, tkanki miękkie.        Niezbędnym warunkiem zachowania zdrowia jest utrzymanie równowagi i pełnej harmonii pomiędzy tymi dwiema siłami. Jakiekolwiek jej zachwianie (blokady i zastoje enagetyczne) prowadzą do tworzenia zaburzeń nazywanych chorobami. Obecnie relacje jakie zachodzą pomiędzy Yin i Yang często utożsamiane są z autonomicznym układem nerwowym (wegetatywnym), gdzie Yang jest układem sympatycznym (współczulnym), zaś Yin parasympatycznym (przywspółczulnym). I tak układ sympatyczny jest układem pobudzającym, mobilizującym organizm do walki lub wysiłku w okresie niebezpieczeństwa lub stresu. Natomiast układ parasympatyczny jest układem relaksującym, magazynującym energie i utrzymującym prawidłowe funkcje narządów wewnętrznych. Wykorzystując owe właściwości akupunktura może wywierać bezpośredni wpływ leczniczy na autonomiczny układ nerwowy, przywracając homeostazę czyli równowagę organizmu.


Teoria Pięciu Przemian

       Według filozofii taoistycznej Wszechświatem kieruje pięć współzależnych od siebie żywiołów. Ta zależność określana jest jako PRAWO PIĘCIU ELEMENTÓW. Tymi elementami są drzewo, ogień, ziemia, metal, woda. Każdemu z nich przypisane są określone narządy ciała. Drzewo to wątroba oraz woreczek żółciowy, ogień - serce i jelito cienkie, ziemia - żołądek i śledziona, metal - płuca i jelito grube, woda - nerki i pęcherz moczowy.
Zauważono, że pomiędzy poszczególnymi narządami istnieje takie samo powiązanie, jak pomiędzy odpowiadającymi im elementami.
     Zasady Pięciu Przemian i Yin - Yang są podstawą profilaktyki, diagnozowania i leczenia w medycynie chińskiej. Na nich opiera się m.in. akupunktura oraz inne wschodnie metody lecznicze, takie jak dietetyka (odżywianie wg pięciu przemian) czy ziołolecznictwo.


Energia Qi (Czi), meridiany, punkty akupunkturowe

       Zgodnie z tradycją medycyny chińskiej energia Qi (niekiedy określana jako informacja) krąży nieustannie w obrębie ciała ludzkiego. Ów permanentny, niezakłócony ruch przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Energia płynie w sposób uporządkowany wzdłuż kanałów zwanych meridianami. Za ich pośrednictwem przedostaje się do narządów wewnętrznych, a następnie przemieszcza się miedzy nimi, by wydostać się na zewnątrz. Na przebiegu kanałów znajdują się specyficzne punkty aktywne biologicznie znane jako punkty akupunkturowe.
       Badanie struktury morfologicznej wycinków skóry, pobranych z miejsc odpowiadających punktom akupunktury, w porównaniu z innymi obszarami skóry wykazało znaczne zagęszczenie sieci naczyń krwionośnych otoczonych bezmielinowymi włóknami typu cholinergicznego. Włókna te poprzez uwalnianie neuropeptydów tzw. immunomodulatorów pobudzają miejscową odpowiedź immunologiczną. Ponadto w strefie tej stwierdzono 2-3 krotnie większą ilość komórek tucznych, biorących czynny udział w obronie organizmu przed bakteriami i innymi drobnoustrojami. Owe zachodzące procesy potwierdziły wspomagające działania akupunktury na nasz system immonologiczny. Kanały energetyczne (meridiany) dzielimy na dwie grupy czyli kanały główne i kanały dodatkowe (ekstra) zwane cudownymi. Istnieje 12 kanałów głównych i 8 kanałów cudownych. Wszystkie kanały główne są ze sobą połączone i tworzą obieg zamknięty, wewnątrz którego w sposób ciągły przepływa energia Qi. Ruch ten jest jednokierunkowy, harmonijny i przebiega w ściśle określonym rytmie.
       Jeden cykl krążenia energii trwa 24 godziny, podczas którego maksymalne stężenie fali energii w poszczególnych tkankach i narządach odbywa się co 2 godziny. Dzięki temu zjawisku okazało się, że istnieje tzw. zegar energetyczny, według którego max. aktywność narządów jest następująca:

         Meridiany główne zlokalizowane są symetrycznie po obu stronach ciała, przebiegają wzdłuż kończyn i dochodzą do organów wewnętrznych. Nazwy meridianów głównych pochodzą od narządów, z którymi się łączą i na które wpływają. Kanały główne dzielimy na Yang i Yin. Pierwsze z nich łączą się z narządami Yang czyli Fu (puste), których głównym zadaniem jest trawienie oraz wchłanianie pożywienia, gromadzenie i wydalanie płynów ustrojowych (np. meridian żołądka). Drugie natomiast łączą się z narządami typu Yin czyli Zang (pełne), których zadaniem z kolei jest przyswajanie i trawienie pokarmów oraz magazynowanie substancji odżywczych i energii (np. meridian śledziona-trzustka).
         W akupunkturze istotną rolę odgrywają kanały dodatkowe czyli cudowne, których jest w sumie osiem, przy czym dwa kanały: Główny Regulator Tylny i Główny Regulator Przedni są najważniejsze. Meridiany te biegną centralnie wzdłuż przedniej i tylnej powierzchni tułowia i posiadają własne punkty akupunkturowe. Pozostałe sześć meridianów dodatkowych przechodzi przez punkty meridianów głównych i nie posiada własnych punktów akupunkturowych. Jak wcześniej zostało zaznaczone, na przebiegu meridianów rozmieszczone jest osiem głównych grup punktów standardowych mających wpływ na regulację energii w obrębie tychże meridianów. Są to:

Poza grupami punktów głównych należy wymienić punkty mistrzowskie (specyficzne), które wpływają na czynność określonych narządów i tkanek oraz usprawniają ich funkcjonowanie.


Teoria działania akupunktury

       Jedną z istotniejszych jest teoria odruchowa, wg której pobudzenie punktu akupunktury wywołuje odruch skórno-trzewny. Podczas nakłucia igłą określonych miejsc ciała następuje podrażnienie zakończeń nerwowych skóry, mięśni i ścięgien. Powstały impuls płynie włóknami wstępującymi do rdzenia kręgowego i innych ośrodków znajdujących się na różnych poziomach układu nerwowego. Bodźce te przyczyniają się do normalizacji w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych, poprzez przywrócenie prawidłowej czynności autonomicznego układu nerwowego. Efektem tego jest poprawa mikrokrążenia, co przejawia się lepszym odżywieniem i dotlenieniem tkanek, sprawniejszym dostarczaniem materiałów budulcowych, hormonów oraz szybszym usunięciem zbędnych produktów przemiany materii czyli metabolitów. Nasze organy wewnętrzne zaczynają lepiej "pracować".


Działanie przeciwbólowe akupunktury

       Hamowanie bólu pod wpływem akupunktury przebiega na różnych piętrach ośrodkowego układu nerwowego: w rdzeniu kręgowym, w pniu mózgu i korze mózgowej. Do szerszego zrozumienia tego mechanizmu przyczyniło się odkrycie endogennych opiatów: endorfin i enkefalin. Okazało się bowiem, że poprzez stymulację określonych punktów akupunktury dochodzi do uwolnienia z przysadki mózgowej i śródmózgowia endorfin-neurohormonów o działaniu analgetycznym (przeciwbólowym) 100-krotnie wyższym od morfiny. Endorfiny często określane są jako "hormon szczęścia", który wywołuje u człowieka uczucie błogostanu, radości i doskonałego samopoczucia. Badania wykazały, że regularny wysiłek fizyczny przyczynia się do wzrostu tej substancji w naszym organizmie. Enkefaliny natomiast oprócz działania przeciwbólowego przyczyniają się do odnowy komórkowej, gojenia ran, angiogenezy i nowotworzenia. Nie można pominąć roli innych neurohormonów takich jak serotonina, noradrenalina, acetylocholina i dopamina, które również biorą aktywny udział w hamowaniu bólu.
Obecnie uważa się, że działanie akupunktury jest sumą reakcji, jakie zachodzą pomiędzy układem nerwowym, dokrewnym i immunologicznym.


Podstawowe wskazania do zabiegu akupunktury